11-nji iýul, 2022

Maşgala zorlugynyň iň aýdyň görnüşi. Endam zorlugy käbir zatlary öz içine alýar, ýany:
islendik zarba (palma, ýumruk, jisim) we şarpyklar,
şikes ýetirmek,
saç çekmek,
bogulmak,
dyrnaçaklamak,
zäherlenmek,
ýakmak we başga ýollar bilen fiziki azap çekmek,
adama iteklemek, depmek, zyňmak
ýa-da hereketiň çäklendirilmegi, ýarag ulanmak bilen erkinligiň fiziki taýdan çäklendirilmegi
ýa-da onsuz we ş.m.

Bu, maşgala zorlugynyň başga bir ýaýran görnüşi, bu ýerde islendik ýol bilen ýakyn gatnaşykda bolmaga mejbur edilýär: manipulýasiýa, haýbat atmak, şantaj ýa-da güýç bilen. «Jynsy taýdan zorluk» adalgasy zorlugyň we jynsyň başga zatdygyny, olaryň bir zat däldigini nygtamak üçin girizildi. Jynsy taýdan zorluk, ýoldaşyň islegine garşy we razyçylygy bolmazdan edilen bolsa, islendik görnüşdäki jynsy gatnaşykdyr. Bütin dünýäde, gatnaşykda bolan 15 ýaşdan 49 ýaş aralygyndaky aýallaryň üçden bir bölegi (27%) ömrüniň dowamynda ýakyn ýoldaşy tarapyndan haýsydyr bir fiziki we / ýa-da jyns taýdan zorlugy başdan geçirýär.

Jynsy taýdan zorlugyň mysallary:

• jynsy gatnaşykda wagtyňyz ejiz ýagdaýda ýa-da üýtgän huşda bolduňyz (düýşüňizde, alkogol ýa-da neşe serişdeleriniň täsiri astynda we ş.m.);
• äriňizi ýakyn gatnaşykda bolmakdan gorkýarsyňyz, hatda indi islemeseňizem ýa-da özüňizi oňat duýmasaňyz - gahar, jeza ýa-da nadanlyk ret edilip bilner;
• islegiňize garşy jynsy gatnaşyklaryň islendik görnüşine gatnaşmak (pornografiýa tomaşa etmekden başlap, rol oýnamak, BDSM amallary we ş.m.).

Jynsy gatnaşyklar ýa-da ýakyn we köpeliş saglygy meseleleri bilen baglanyşykly zorlugyň birnäçe görnüşi bar:

• gyzlyk barlagy;
• aýal jyns agzalarynyň şikeslenmegi;
• göwrelilige mejbur etmek ýa-da göwreliligi ýatyrmak we başgalar.

Maşgala gatnaşyklarynda, ykdysady ýa-da maliýe taýdan kemsitmek, ýoldaşyňyzyň size bolan doly maliýe gözegçiligi hökmünde özüni görkezýär. Ykdysady zorlugyň görnüşleri:

• ýanýoldaşyňyzyň ýa-da ýoldaşyňyzyň umumy býudjetine ýeke-täk gözegçiligi bar we / ýa-da      girdejiňizi goşmak bilen (mysal üçin, puluňyzy alýa) umumy maliýe kararlaryny kabul edeniňizde   pikiriňizi göz öňünde tutmaýar;
• ýanýoldaşyňyz ýa-da ýoldaşyňyz girdejilerini sizden gizleýär;
• size işe gitmek gadagan, munuň nämä sebäp bolýandygy möhüm däl;
• öz puluňyz ýok çünki bularyň äriňiz özünde saklaýar, «nädip dolandyrmalydygyny bilmeýärsiňiz» we adaty öý zerurlyklary üçin göni manyda pul soramaly bolarsyňyz;
• ýoldaşyňyz sizi öz adyňyzdan karz almaga ynandyrýar, ýöne ähli gymmatly emläk (gozgalmaýan emläk, awtoulag we ş.m.) onuň adynda hasaba alyndy we ş.m.

Bu zorluklardan iň göze ilmeýän görnüşi. Köp adamlar emosional sütemleri diňe agressoryň häsiýeti hökmünde kabul etmäge öwrenişýärler («ol hemmeler bilen şeýle gödek gürleşýär») ýa-da maşgalada gatnaşyk gurýar («ärimiz hemişe meniň nirede we kimdigimi gözegçilikde saklaýar»). Aslynda, bularyň hemmesi özüňe hormat goýmaga çynlakaý täsir edip biler, öwrenilen ejizligi döredip biler we psihologiki şikeslere we beýleki saglyk problemalaryna sebäp bolup biler.

Psihologiki zorlugyň ýüze çykmalaryna mysallar:

• «jeza» maksady bilen bilgeşleýin äsgerilmeýär, ýa-da äriňiziň / ýoldaşyňyzyň size bolan garaýşy ýygy-ýygydan üýtgeýär;
• daş keşbiňiz, akylyňyz we özüni alyp barşyňyz hemişe tankyt edilýär, şol sanda nätanyşlaryň öňünde;
• dostlaryňyz we maşgalaňyz bilen aragatnaşygyňyz çäklidir: jaňlaryňyza we hat alyşmalaryňyza gözegçilik edilýär, ýerleşýän ýeriňiz yzarlanýar;
• hüjümçi (agressor) özüne, size, çagalaryňyz, garyndaşlaryňyz we haýwanlaryňyz zyýan bermek bilen haýbat atýar, islegini ýerine ýetirmeseňiz ýa-da oňa boýun egmeseňiz, güýjüni we agressiýasyny görkezmek üçin zatlary we zatlary döwýär we zaýalaýar;
• zorluk hakda söhbetdeşlige başlanyňyzda, «hiç zadyň bolmandygyna» ynanýarsyňyz we faktlary ýoýýarsyňyz («Men muny edip bilmedim, sen pikir etdiň/ oýlap tapýarsyňyz/ hemmesini ýalňyş düşünýärsiň»)

Мы благодарим за перевод Арину Аманмурадову!
Terjime üçin sag bolsun aýdýarys Arina Amanmuradova!